پروپزال مجموعه مسکونی با رویکرد ارتقا کیفیت فضاهای باز

بخشی از متن :
مجموعه

1-1- بیان مسأله اصلی تحقیق
بشر به دنبال تکامل در زندگی خویش¬، مسکن طبیعی در غارها را رها نمود و به مسکن ساخته¬ی دست خود روی آورد¬؛ و تا امروز هر آنچه فرهنگ¬، اقتصاد و ابعاد زندگی انسان متحول شده¬، مسکن او هم متحول شده است . به همین جهت با تحول فرهنگی در هر جامعه¬ای¬، تحول در مسکن مشهود می گردد . هر جامعه¬ای با توجه به تاریخ¬، فرهنگ¬، مسائل اقتصادی¬، سیاسی و اجتماعی خویش به ساخت نوعی از مسکن روی آورد (¬نصری¬، 1374¬) .
محدودیت¬های موجود در شهرهای بزرگ¬، منجر به گسترش ساخت مجتمع¬های مسکونی و کاهش سهم حیاط خصوصی در معماری معاصر گردیده است . فضای باز مسکونی علاوه بر تامین نور و روشنایی فضاهای داخلی و تهویه¬ی طبیعی¬، به عنوان فرصتی برای ارتباط بیشتر با طبیعت و مکانی برای تعاملات اجتماعی است . با توجه به محدودیت¬های فضای داخلی واحدهای مسکونی و سابقه¬ی سنتی حضور حیاط در زندگی ایرانی¬، فضای باز مجالی برای گسترش عملکرد فضای داخلی و رابطه¬ی آن با فضای بیرونی است (¬عینی¬فر¬، قاضی¬زاده¬، 1389¬) . عدم توجه به فضای باز در برابر توده ساختمانی¬، از مشکلات اصلی مجتمع-های مسکونی در تامین مقیاس انسانی¬، محصوریت¬های فضایی¬، ترکیب زیبا شناسانه و فضای سبز مناسب می¬باشد (¬عزیزی و ملک محمد¬نژاد¬، 1386¬) . این فضاها امکان مراوده بین انسان¬ها¬، تفریح¬، پیاده¬روی¬، گذران اوقات فراغت¬، بازی¬، تجمع¬، دیدار¬، نشست¬، گفتگو و غیره را برای همگان فراهم می¬آورد . (¬معینی¬، 1385¬) . انسان به ارتباط داشتن با محیط طبیعی و مردم اجتماع نیاز اساسی دارد . مطالعات اخیر نشان میدهد که گذران اوقات در یک فضای باز و در ارتباط بودن با دیگران¬، اثرات روحی و روانی مثبتی بر روی فرد خواهد گذاشت . (ونر¬،کارمالت¬، 2006 ) . استفاده از فضاهای باز میان ساختمان¬ها برای انجام طیفی از فعالیت¬ها (¬ضروری¬، انتخابی¬، اجتماعی¬) مطابق نظریات گل (30-24 ، 1387) یکی از الزامات اساسی در تبدیل فضاهای مسکونی به محیط¬های معنادار و جذاب و متعاقبا سرزنده است . به هر تقدیر¬، استفاده یا آنچه اپلیارد¬، گریسون و لینل (1981) آن را «¬قابلیت زندگی¬» یا سرزندگی می¬نمامند . معیاری است که اغلب برای سنجش موفقیت یک فضای باز به کار می¬رود و یکی از پیش نیازها برای خلق یک فضای باز موفق است .
خانه¬های ایرانی در مفهوم سنتی آن¬، با اتکا به وسعت و تفکیک اندرونی و بیرونی و ترکیبی از فضاهای مختلف¬، ظرفیت انجام فعالیت¬های متنوعی داشتند و به طور کلی افراد خانواده می توانستند بیشتر نیازهای فضایی خود را در داخل همین خانه¬ها تامین نمایند . در ایران به دلیل تضادها و تناقضاتی که در طول تاریخ وجود داشته و هر روز نیز بیشتر می¬شود¬، حق هیچ کدام از عرصه¬های زندگی جمعی و زندگی خصوصی به درستی ادا نشده است . معضلاتی مانند استفاده نادرست از فضاها و نبود فضای کافی برای یک فعالیت . حتی موجب بروز بسیاری بیماری¬های روانی در جامعه ایرانی شده است (¬کشفی¬، 1391¬) . فضای باز مابین ساختمان¬های مسکونی¬، بستر پیوند ساکنان با طبیعت و محل گذراندن اوقات فراغت در فضای زندگی روزمره است . در گذشته¬، حیاط اولین و در دسترس¬ترین فضا برای ارتباط تنگاتنگ با طبیعت و فضای باز بود . در شرایطی زندگی امروز شهرهای بزرگ¬، امکان زندگی در خانه¬های تک خانواری بزرگ وجود ندارد و خانه¬های امروزی با امکانات و شرایط موجود¬، قابلیت پاسخگویی به بسیاری از نیازمندی¬های زندگی ایرانی را ندارد . در کشورهایی چون ایران که با الگوهای وارداتی غربی¬، ساخت مجموعه¬های مسکونی را آغاز و دنبال کرده اند¬، فضای باز مجموعه¬های مسکونی در ساکنان احساس تعلق کافی ایجاد نمی¬کند . چنانچه فضاهای باز و اجتماعی پاسخگوی نیازهای فردی و اجتماعی ساکنین باشد¬، می¬توان بخش زیادی از فعالیت¬های زندگی را به فضای باز منتقل کرد و کمبودهای زندگی در واحدهای مسکونی با مساحت کم را تا حدودی جبران نمود . (¬عینی فر¬، قاضی زاده¬، 1389¬) .
پژوهش حاضر قصد دارد با شناخت اهمیت فضاهای باز در یک مجتمع مسکونی و تلفیق آن با ضرورت¬های زندگی امروز به مولفه¬هایی برسد که کیفیت فضاهای باز و اجتماعی را ارتقا دهند .